بسمه تعالی 

شاهنامه یا تزارنامه! 

مقدمه ی مترجم

رویدادنگاری وقایع تاریخی، به عنوان ابزاری در دست صاحبان قدرت همواره منجر به تحریف ترتیب و اصل وقایع تاریخی شده است. به موازات این گروه ،مخالفین نیز در خفا یا آشکار تلاش خواهند ، نمود تاریخ مطابق سلیقه آن ها ماندگار شود. گروه دوم این کار را گاهی به صورت شفاهی مانند نقل ، ها مضامین آواز و نمایش های فولک و گاهی هم به صورت شعر و نثر مکتوب در فرهنگ اقوام دیگر ثبت می نمایند. گویا خاندان قدرتمند رومانوف نیز برای تحریف تاریخ روسیه به تاریخ نگارانی متوسل شده اند تا نامی از آن وقایع و شخصیت های تاریخ ساز در آینده برده نشود.

خواننده ی این مقاله، با قهرمانان اصلی کتاب شاهنامه فردوسی آشنا شده و خواهد دانست که فردوسی برای این داستان پردازی از کدام پرسوناژهای تاریخی یا تخیلی استفاده کرده است. بدین معنی که یا فردوسی   این پرسوناژهای عمدتا روسی را می شناخته و به قصد ثبت وقایع تاریخی روسیه قرون 12-18م.دست به تحریر این کتاب زده و یا اینکه افرادی، قریحه نظم پردازی وی را برای زنده نگه داشتن وقایع امپراتوری کبیر روسیه ی تزاری بکار گرفته اند.

مایلم از جناب آقای طالب حقیقت -که در مقابله ی کلمات و اصطلاحات روسی و یونانی با قرینه های فارسی و همچنین بازنگری و بهبود متن، مترجم را راهنمایی فرمودند- تشکر کنم.

ن .مثمر

خرداد  1394

معرفی نویسندگان کتاب شاهنامه رویدادنگاری ایران از امپراتوری کبیر روسیه در قر و ن 17 -12م.

آناتولی فومنکو –ریاضیدان

گلب ولادیمیرویچ نوسوفسکی (ریاضیدان-کمک نویسنده)

فومنکو ریاضیدان شهیر اهل روسیه و عضو آکادمی علوم روسیه است که در دانشگاه مسکو درس ریاضیات و آمار می دهد. وی بنیان گاه شناسی نو  است. گاه شناسی نو استدلال می کند که رویدادنگاری متعارف خاورمیانه بر اساس ترتیب رخدادها و نیز تاریخ اروپا   اساسا معیوب است. همچنین ثابت می کند که وقایع منسوب به تمدن امپراتوری روم، یونان باستان و مصر باستان درواقع بیش از یک هزار سال بعد یعنی در زمان قرون وسطی رخ داده است. فومنکو مدعی است که دورترین تاریخ نوشته بشر به 800 سال بعد از میلاد بر میگردد. تعدادی از روش های فومنکو عبارت اند از، تناظر آماری سلسله ها ، تناظر آماری متون، شواهد نجومی و رد روش های تاریخ گذاری رایج،  مقایسه ی همگرایی روش ها در قدمت گذاری باستان شناسی،  اثبات سوءاستفاده از منابع تاریخی و تلاش واجبارصورت گرفته در جهت تطبیق الگو، گزینش پذیری مراجعه به پدیده های نجومی، اندازه و قوام تئوری توطئه، ازجمله تحقیقات مقبول وی است. فومنکو در میان انجمن ها و در میان سلطنت گراهای روسیه فرد محبوبی است.

رویدادنگاری ایران از امپراتوری کبیر روسیه در قر ون 17-12 م.

اندرونيکوس-مسيح (همچنين اندروي پرهيزگار )، دميتري دونسکوي، سرگئي رادونژ (و نيزبرتولد شوارز)، ايوان مخوف، النا وولوشانکا، دميتري دروغين ، مارينا منيشک و سليمان قانوني ، در مطالب شاهنامه ي حماسي معروف.

انتشارات AST ، آسترل، 2013

معروف ترين حماسه ي ايران باستان، شاهنامه -که يک منبع بزرگ و نسبتا محبوب ملي است- از رويدادهاي قلمرو پارس، يونان، بيزانس در عمق عهد باستان حکايت مي کند. شاهنامه اطلاعاتي از صدها شخصيت و رخداد مهم به ما مي دهد.

در کتاب حاضر نشان داده شده که بخش عظيمي از حماسه هاي شاهنامه، در قرون 12 الي 18  ميلاد و در امپراتوري کبير روسيه اتفاق افتاده است. به نظر مي رسد اين کتاب از دوره ي آشفتگي بزرگ در روسيه ي قرن 16 و ابتداي قرن 17 ميلادي صحبت مي کند که در کشور مادر امپراتوري کبير روسيه است.

همان طور که نويسندگان اشاره مي کنند، مدل پيشنهادشده توسط آن ها هنوز دقيق است. در همان زمان، نويسندگان به خاطر دقت و اعتماد در تاريخ گذاري هايشان، در معرض اتهام بودند.

پیش گفتار مؤلفین:

گاه شناسی مدرن با خلق روش های جدید ریاضی، آماری و نجومی برای قدمت گذاری رویدادهای

توصیف شده در منابع باستانی آغاز شد. ما بر اساس این روش ها، گاه شناسی و تعیین توالی زمانی

درست اتفاقات را در ادوار باستان، تحت عنوان گاه شناسی نو، در جای خود قراردادیم. ما سپس به

طور کلی، تاریخ باستان را )به مثابه بدنه ای استوارشده بر چارچوب گاه شناسی صحیح( تا قرن 18

بازسازی کردیم. سپس مرحله ی بعدی فرارسید. مردم زیادی شروع به پرسش هایی از ما کردند:

نویسنده های باستانی مانند هرودت، توسیدید )مورخ یونانی(، هومر و آن های دیگر درواقع چه

می گویند؟ در جواب به این سؤالات طبیعی و بسیار مهم، ما در چند کتاب، تمام منابع یونانیان

باستان، رومیان باستان، هندیان باستان، آمریکاییان باستان، اروپاییان باستان را تجزیه وتحلیل کردیم.

آشکار شد که تمام آن ها گزارش هایی مربوط به رویدادهای قرون 17-11 میلادی است و به اشتباه -یا

به احتمال زیاد از روی عمد- توسط تاریخ نویسان اسکالیژرقرون 17-18 میلادی، به اعماق تاریخ –

فرستاده شده اند.

اکنون نوبت حماسه ی معروف » باستانی «-ایرانی » شاهنامه « است. شاهنامه یک منبع حماسی و

نسبتا محبوب ملی است که گمان می رود از رویدادهای قلمرو پارس، یونان، بیزانس در عمق عهد باستان

حکایت می کند. شاهنامه اطلاعاتی از صدها شخصیت و رخداد مهم به ما می دهد.

در کتاب حاضر نشان داده شده که بخش عظیمی از حماسه های شاهنامه، در قرون 12 الی 18 میلادی

و در امپراتوری کبیر روسیه اتفاق افتاده است. به نظر می رسد این کتاب از دوره ی آشفتگی بزرگ در

روسیه ی قرن 16 و ابتدای قرن 17میلادی صحبت می کند که در کشور ماد ر امپراتوری کبیر روسیه

است.

معلوم شد که اشعار حماسی  باستانی -ایرانی اطلاعات جالب بسیاری در مورد دوران روسیه-مغول

در قرون  17-13میلادی حفظ کرده است که در نسخه ی روسی رومانوف ها مفقود است. بدین وسیله

منظومه فردوسی به ما اجازه می دهد که قسمت های تاریک زیادی از تاریخ روسیه قرون وسطی -که

توسط مورخان مغرض رومانوف ها نوشته شده بود- روشن شود.

اینک شاهنامه و دیگر منابع کهن معروف، اهمیت جدیدی پیدا می کنند. ضروری است که این منابع با

یک نگاه تازه و با دقت زیاد خوانده شوند، با توجه به این مهم که در مطالب آن ها اطلاعات ارزشمند

فراوانی درباره ی تاریخ امپراتوری کبیر قرون17-13 باقی مانده است.

بنابراین، ما در سال های اخیر، عملا تمام مشهورترین منابع اولیه ی عمده در دوران باستان جهان را

بررسی کردیم. امیدواریم در آینده تجزیه وتحلیل خود را به دیگر متون کهن نیز گسترش دهیم؛ منابعی

که بعضی از آن ها قطعا بسیار جالب و مهم اند، اما احتمالا به اندازه ی منابعی که ما مطالعه کرده ایم

اساسی نیستند.

از ت. ن. فومنکو برای نظرات ارزشمندش سپاسگزاریم.

تمام نتایجی که در این کتاب اظهارشده است، به تازگی دریافت گردیده؛ جدید است و برای اولین

بار منتشر می شود.

دیباچه.

فصل اول: شاه نامه چیست؟ فردوسی )از فردوس= باغ عدن( کیست؟

1-فردوسی، شکوه و افتخار فرهنگ جهان.

2-چگونه حماسه های شاهنامه به نظم درآمدند.

3-از نگارش نسخ خطی باقی مانده از شاه نامه مدت زمان زیادی نمی گذرد.

فصل دوم: سرآغاز شاه نامه مشتمل بر ذکر مکرر 7 داستان، از امپراتور اندرونیکوس-مسیح است.

وی در قالب چند تن از پادشاهان ایران باستان منعکس شده است: ابومنصور، کیومرث، سیامک،

جمشید، مرداس، ضحاک، فریدون .

1-مقدمه ای بر شاه نامه.

2-شاهزاده ی والا، ابو منصور، اولین تجلی اندرونیکوس-مسیح )اندروی پرهیزگار( در شاه نامه

است .

3- تزار کیومرث و پسرش سیامک. این ها دومین و سومین بازتاب اندرونیکوس-مسیح هستند.

4- شاه ایران، هوشنگ ، همان آشیل و همچنین زیگفرید است. همه ی آن ها بازتاب شاهزاده بزرگ،

سویاتسلاو هستند.

۵-نبرد کولیکوو

6-تزار جمشید، چهارمین بازتاب از اندرونیکوس-مسیح است.

7-شاه ایران، مرداس و ضحاک )تا حدودی( پنجمین و ششمین بازتاب امپراتور اندرونیکوس-مسیح

هستند.

8-ادامه ی داستان ضحاک بدسیرت، در مورد هرودیس ، پادشاه یهودیه است. فریدون نیکزاد، هفتمین

انعکاس از اندرونیکوس-مسیح است.

فصل سوم: مشخص می شود که نبرد کولیکوو یکی از عامه پسندترین رویدادها در وقایع نامه ی ایران باستان از امپراتوری ]روسیه[ است. فریدون ایران باستان و شاهزاده ی روسی، دمیتری دونسکوی .

1-مخترع معروف باروت -برتولد شوارتز – بازتابی از مطالب مهم وقایع نامه های اروپای غربی اثر

سنت سرگئی رادونژی است که باروت و تفنگ را اختراع کرد.

2- کاوه ی آهنگر ایرانی، به مثابه بازتابی از سرگئی رادونژی. درفش کاویان ایران، همان بیرق مشهور

لاباروم کنستانتین است.

3-نبرد کولیکوو در مطالب شاه نامه.

4-شاه ایران، فریدون؛ و کنستانتین اول، امپراتور روم )دمیتری دونسکوی(

۵-تفنگ های قدرتمند روسی-مغولی سلطنتی قرن چهاردهم-شانزدهم در اروپا و آسیا. استفاده ی

اجباری از تفنگ های کمری ساده در اروپای غربی در طول غائله ی اصلاحات.

فصل چهارم: دو قهرمان باستانی ایران ، زال و رستم جوان- تا حد زیادی بازتاب امپراتور

اندرونیکوس-مسیح )اندروی پرهیزگار( از قرن 12 هستند.

1-تولد زال-مسیحا و رهایی شگفت انگیزش از دست شاه خشمگین.

2-شوالیه سام )هرودیس پادشاه یهودیه( از خشمش ابراز تأسف می کند. زال دستان )اندرونیکوس-

مسیح( به قلمرو پادشاهی برمی گردد.

3- داستان زال و رودابه-این داستان بازتاب روایاتی از روح القدس، مسیح و مریم مقدس است. عید

تبشیر مسیحیان و تولد از باکره.

4-عمل سزارین. قسمت آغازین زندگی رستم درباره ی اندرونیکوس-مسیح است.

5-اوصاف رستم جوان، همانند هرکول یونانی است. دوباره همان اندرونیکوس-مسیح .

6-جنگ های عدیده .

فصل پنجم: چهار بازتاب از داستان استر )النا وولوشانکا( از قرن شانزدهم در مطالب شاه نامه،

منظومه ی شعر ایران باستان. همچنین جنگ لیوونی ایوان مخوف ، عهدشکنی شاهزاده اندری

کوربسکی و ساخت مسکو به عنوان پایتخت امپراتوری .

1-رستم بالغ، بازتاب ایوان مخوف است؛ و پسرش سهراب، بازتاب ایوان جوان ، پسر ایوان مخوف

است. رستم با تهمینه یا همان استر ازدواج کرد. آغاز داستان استر.

2-تولد سهراب، فرزند رستم. افراسیا ب دشمن، موذیانه می خواست پدر و پسر را رو درروی یکدیگر

قرار دهد.

3- بازتاب داستان جودیت-استر در ایران، نبرد سهراب است با دختری بنام گرد آفرید. نبرد لیوونی

ایوان مخوف.

4- پدر بی خبر از دسیسه، پسر را می کشد .

5-بازتاب روشن دوم، سوم و چهارم از داستان استر در شاه نامه، در داستان سیاوش جمع شده است.

6-توطئه درباره ی مادر سیاوش -این یک داستان ازسوسانه ی عهد عتیق یا همان استر است.

این دومین بازتاب از داستان استر در شاه نامه است.

7-همسر تزار، شاهزاده سیاوش را اغوا می کند، آنچه منجر به ستیز در خاندان شاهی می شود. این

سومین بازتاب از داستان استر است .

8-مکر سودابه )استر( و مرگ دو کودک. این بازتاب مرگ دو پسر ایوان مخوف است-دمیتری اول و

دمیتری دوم. سیاوش به دستور پدر در آتش افکنده می شود.

9-داستان شاهزاده کوربسکی با جزئیات، توسط فردوسی به عنوان حکایت سیاوش، باز نگاری شده؛

که از پادشاه به دشمنان پناه می برد. آغاز نبرد لیوونی ایوان مخوف با اروپای غربی در مطالب شاه نامه

موجوداست.

10 -در شاه نامه، وحشت اروپای غربی از استیلای ارتش مغولی ایوان مخوف توصیف شده است.

رشوه خواری شاهزاده کوربسکی توسط فردوسی.

11 -ایوان مخوف )کاووس( از اعمال تلافی جویانه و شک برانگیز کوربسکی )سیاوش( خشمگین

است. ارتباط بین ایوان مخوف و کوربسکی توسط فردوسی.

12 -خیانت و فرار سیاوش به توران-این همان خیانت و فرار کوربسکی به لیوونی است. تناظر بیشتر

سیاوش )کوربسکی( و کاووس )ایوان مخوف( .

13-چهارمین داستان از استر در مطالب شاهنامه -داستان عروسی سیاوش و فرنگیس است.

افراسیاب، مقصر مرگ سیاوش .

14-مرگ سیاوش به خاطر یک زن یک بار دیگر درشاهنامه توصیف شده است.این بار روایتی نسبتا پر سرو صداتر.

15 -ساخت مسکو به عنوان پایتخت ایوان مخوف در قرن شانزده، در شاهنامه تحت عنوان بازسازی

» کنگ « پایتخت توران، توصیف شده است. همچنین ساخت شهری به نام  سیاوش گرد.

16 -تولد و جوانی کیخسرو – بازتابی دیگر از اندرونیکوس-مسیح.

17 -بازگشت کیخسرو بالغ به پایتخت؛ این، ظهور مسیح بالغ در اورشلیم کمی قبل از مصلوب شدن

است .

فصل ششم: جنگ لیوونی و آشوب بزرگ در روسیه ی قرن شانزدهم- هفدهم میلادی توسط فردوسی

به عنوان جنگ  کهن بین ایران و توران توصیف شده است. تزار توران، افراسیاب، بازتابی از ایوان

مخوف و بوریس گودونوف است. شاهزاده ی روس-مغول، دمیتری -که توسط رومانوف ها به غلط،

شاهزاده ای دروغین اعلام شده- در شاهنامه به عنوان تزاری قانونی معرفی شده است: تزار کیخسرو باستانی.علاوه بر این، در پایان داستان کیخسرو، اطلاعاتی در مورد ایوان مخوف ) سنت باسیل) گنجانده شده است.

-1تبعید تزار زاده دمیتری جوان به شهر اوگلیچ ، در حماسه های فارسی، تبعید خسرو به ختن است.

-2 تزار زاده ی تبعیدی جوان برای حکمران خشمگین، خطرناک می شود. عده ای می خواهند تزار زاده را به قدرت برسانند.

3-فرار تزارویچ و خطر مرگی که در کمینش بود: خسرو باستان نزدیک بود در رودخانه بزرگ غرق شود  این بازنمود فارسی از فرار تزارویچ دمیتری )گریگوری اوترپیف متهم( به لهستان است.

-4 تاخت وتاز. تسخیر بهمن دژ و تسخیر قلعه پوتیول روسی در سال1604 م.

-5جنگ ایران و توران؛ این نبرد لیوونی در قرن شانزدهم میلادی است. در اینجا فردوسی از غائله ی

بزرگ پایان قرن شانزدهم و آغاز قرن هفدهم میلادی صحبت می کند. رونمایی تزار از گنجینه های

مخفی متعددش.

-6نبرد برای افراسیاب ) ایوان مخوف و بوریس گودونوف( موفقیت آمیز نبود. طالع بینی در شاهنامه و

قدمت آن.

-7پنجمین بازتاب روسی-مغولی از  داستان استر  در شاهنامه. ازنظر ما همان داستان مشهور بیژن و

منیژه است.

-8چند بازتاب ایرانی از جنگ لیوونی و چند انعکاس از تطابق ایوان مخوف و آندری کوربسکی در

مطالب شاه نامه موجود است.

-9 مرگ افراسیاب و مرگ نرون، هولوفرنز ، پسر ایوان مخوف

-10 دیوانه شدن کیخسرو-این همان دیوانگی ایوان مخوف است=بخت النصر کتاب مقدس =

امپراتور شارل دیوانه

-11نمایش و توزیع گنج شاه خسرو -این همان صحنه معروف مدت کمی قبل از مرگ ایوان مخوف

است.

-12کیخسرو به طرز غیرمنتظره قدرت را به مرد گمنامی بنام لهراسب می دهد. همان انتقال عجیب تخت )اورنگ( ایوان مخوف است به تاتارخان سیمئون ب کبولاتوویچ.

13-ناپدید شدن کیخسرو  و مرگ جنگجویان در برف. این انعکاس وقایعی است که در

سنت باسیل ذکر شده است.

فصل هفتم: داستان ایرانی شاه باستانی گشتاسب؛ داستانی دیگر از اوایل قرن هفدهم میلادی در

مورد دمیتری دروغین.

1-ساخت شهر درخشان )بلخ( در زمان لهراسب )ایوان مخوف(- همان ساخت کرملین در مسکو

به دست ایوان مخوف است.

2- زرتشتی گری باستانی -همان مسیحیت تزار در قرون 12 تا 13 میلادی و حق ارتدوکسی روس ها

تا قرن هفدهم میلادی است. آئین شرقی آتش چیست؟

3- شاهزاده گشتاسب ایران-پسر لهراسب )ایوان مخوف(- همان شاهزاده دمیتری است که توسط

رومانوف ها به اشتباه، دمیتری دروغین اعلام شده است. گریز شاهزاده دمیتری از میهن به سوی دشمنان.

سرگردانی های شاهزاده.

4-ازدواج شاهزاده فراری با دختر حکمران خارجی. شاهزاده خانم  باستانی کتایون (و میرین) است. که این همان مارینا منیشک از قرن هفدهم میلادی است.

۵-آغاز تاخت وتاز ارتش دمیتری به روسیه در قرن هفده تحت عنوان نبرد گشتاسب با گرگ-اژدها و

نیز دومین نبرد گشتاسب با اژدها در شاهنامه توصیف شده است.

-6شاهزاده گشتاسب به ایران یورش می برد، لهراسب را خلع می کند و خود شاه ایران می شود. اینجا

ناآرامی بزرگ روسیه توصیف شده است. مرگ ناگهانی بوریس گودونف و تصرف قدرت توسط دمیتری

دروغین. یا این، یک انتقال غیرعادی قدرت به سیمون بکبولاتوویچ است.

-7پیاده سازی مذهب جدید-زرتشتی گری، که ناآرامی و نارضایتی را در ایران برانگیخته و شایع

ساخت. این بازتاب رواج کاتولیسیسم در روسیه به هنگام آغاز قرن هفدهم میلادی در زمان دمیتری

دروغین، یا یک بازتاب از داستان استر است؛ وقتی قدرت در روسیه توسط بدعت گذاران )مرتدان(

تصرف شد.

-8ظهور اسکندر=الکساندر کبیر در دوران گشتاسب. این بازتاب سلطان سلیمان در قرن شانزدهم

میلادی است.

فصل هشتم: داستان زندگی اسکندر کبیر به فارسی -این مجموع چندلایه است: اول-آندرانیکوس-

مسیح از قرن دوازدهم میلادی، سپس موسای کتاب مقدس از قرن پانزدهم و سلطان محمد فاتح از

قرن پانزدهم و درنهایت سلیمان از قرن شانزدهم میلادی.

-1تولد و جوانی اسکندر در شاهنامه مانند تولد و جوانی اندرونیکوس-مسیح توصیف شده است. شاه

داراب-ژوزف پروتستان، همسر مری.

-2تقابل دارای دژم و اسکندر نیک سرشت، توسط فردوسی توصیف شده است. این ستیز شاه

هرودیس )پادشاه یهودیه( در برابر مسیح جوان است.

-3 اسکندر ذوالقرنین و موسی، شاه دارا و فرعون مصر. بازتاب ناقص موسای عهد عتیق در مطالب

شاهنامه.

-4 اسکندر ذوالقرنین )الکساندر کبیر( تا حدودی بازتاب سلطان محمد دوم و سلطان سلیمان است.

تفنگ -فیل های  آهنی باستانی در میدان های نبرد.

-5محاصره و فتح اریحا ی کتاب مقدس (= شهر تزار در بسفر )به وسیله اسلحه در زندگی نامه ی اسکندر=الکساندر کبیر .

-6دیوار مشهور آهنین دربرابر یاجوج و ماجوج –که توسط اسکند کبیر ساخته شد-چیست؟و دوباره تفنگ ها.

-7فصل پایانی شاهنامه، احتما لا درباره حوادث قرون 17 الی 18 میلادی سخن می گوید.

فصل نهم: بنابراین ما فهمیدیم – حماسه ی فارسی معروف، شاهنامه، در اصل از چه چیز و چه کسی

صحبت می کند.

1-شاهان ایران  باستان چه کسانی بودند؟

۱-فهرستی اضافه مشتمل بر 86 بازتاب از آندرانیکوس-مسیح )اندروی تعمیددهنده( که در نسخه ی

تاریخ اسکالیژر یافتیم.

بیست ونه بازتاب از جنگ کولیکوو –که از تاریخ  باستان پیدا کردیم.

فصل دهم: متفرقه

۲-اطلاعات بصری جالب

۱-راهب شهید، ائوستراتیوس پکورایی -که گفته می شود در قرن 11 میلادی می زیسته- یک بازتاب

دیگر از آندرانیکوس-مسیح است.

3-یک آشفتگی بین جنگ کولیکوو و جنگ ووژا وجود دارد. انحراف از داستان اختراع باروت توسط

سرگئی رادونژی.

4- در قرن شانزدهم میلادی، آلمانی ها با تبرهای سنگی خود برای ساختن کرملین در مسکو، آمدند.

تاریخ نگاران جدید آلمانی، قدمت این تبرها را محتاطانه، هزاره ی دوم قبل از میلاد تعیین کرده اند.

فصل یازدهم: ایده های جالب دیگر